انواع « ما » - « مَن »

◄ « ما » :

1- « ما » الشرطیة : به معنای «اگر»

مطابق با نقش خود در عبارت اعراب می پذیرد .

» وَمَا تَفْعَلُوا مِنْ خَیْرٍ یَعْلَمْهُ اللَّـهُ» (بقره 197) هر گاه کار نیک کند خداوند میداند او را

2- « ما »ی موصوله : به معنای «‌ آنچه که » برای عاقل و غیر عاقل

» « یسبّح لله ما فی السماوات و ما فی الأرض »

» أللهُ یَعلَمُ مَا تَفعَلونَ.« خدا می داند آنچه را انجام می دهید.»

» اُنظروا ما تعملون.« بنگرید آنچه انجام می دهید.»

»وَ مَا خَلَقَ الذَّکَرَ وَ الْأُنثىَ(لیل3)   و سوگند به آن که نر و ماده را بیافرید،

این آیه نیز مانند آیه قبلى عطف است بر کلمه" لیل"، و کلمه" ما" در آن موصوله است، و منظور از آن خداى سبحان است و اگر از خداى تعالى تعبیر کرد به" ما- چیزى که"، یا اینکه باید تعبیر کرده بود به" من: کسى که"، براى آن بود که ابهام‏گویى در اینجا که به عظمت اشعار دارد رعایتش لازم‏تر بود تا رعایت معناى لغوى.

و معناى آیه این است که سوگند مى‏خورم به شب، وقتى همه جا را فرا مى‏گیرد، و به روز وقتى که همه پنهان‏ها را آشکار مى‏سازد، و به چیزى که نر و ماده را با اینکه از یک نوعند مختلف آفرید.

ولى بعضى «1» از مفسرین کلمه" ما" را مصدریه گرفته‏اند، که معنایش چنین مى‏شود، و سوگند مى‏خورم به خلقت نر و ماده. ولى این نظریه ضعیف است.

و مراد از نر و ماده مطلق نر و ماده است، هر چه که باشد، و هر جا محقق شود.

ولى بعضى «2» گفته‏اند: خصوص نر و ماده از انسان است.

و بعضى «3» دیگر گفته‏اند مراد خصوص آدم و حوا است. ولى از همه وجوه بهتر همان وجه اول است.